Tussentijdse overdracht fosfaatrechten door pachter

Vorig jaar heeft de pachtkamer van het Hof Arnhem-Leeuwarden geoordeeld dat een verpachter onder omstandigheden recht heeft op overdracht van fosfaatrechten bij het einde van een pachtovereenkomst (26 maart 2019, ECLI:NL:GHARL:2019:2544). In de rechtspraak was nog niet de vraag beantwoord of de pachter verplicht is gedurende de looptijd van de pachtovereenkomst de fosfaatrechten in stand te houden. Die vraag is recent beantwoord.

Aanspraak fosfaatrechten
Hoe zat het ook al weer?  Wanneer heeft een verpachter recht op overdracht van de fosfaatrechten? Als partijen in de pachtovereenkomst niets (anders) zijn overeengekomen, is  pachter verplicht tot overdracht van fosfaatrechten aan de verpachter indien aan de volgende voorwaarden is voldaan:
- tussen verpachter en pachter bestond op 2 juli 2015 een reguliere pachtovereenkomst of een geliberaliseerde pachtovereenkomst die bij het aangaan 12 jaar of langer duurt;
- het betreft hoevepacht of pacht van minimaal 15 ha grond of pacht van een gebouw ingericht voor de melkveehouderij;
- de fosfaatrechten worden voor 50% toegerekend aan de gebouwen en 50% aan de grond die de pachter op 2 juli 2015 ten behoeve van het gehouden vee ten dienste stonden en naar verhouding toegerekend aan het gepachte;
- de verpachter dient aan de pachter 50% van de marktwaarde van de over te dragen fosfaatrechten per datum einde pachtovereenkomst te betalen.

Tussentijdse overdracht
De verplichting tot overdracht ontstaat bij het einde van de pachtovereenkomst. Hoe zit het als de pachter tussentijds zonder toestemming van de verpachter de fosfaatrechten overdraagt? Is dat reden voor ontbinding/beëindiging van de pachtovereenkomst?

De pachtkamer van het Hof Arnhem-Leeuwarden heeft in een uitspraak van 20 oktober 2020 geoordeeld dat tussentijdse verkoop door de pachter in beginsel mag. http://deeplink.rechtspraak.nl/uitspraak?id=ECLI:NL:GHARL:2020:8518

Het ging in dat geval om een pachter die fosfaatrechten had verkocht, waaronder ook een deel van het verpachtersaandeel. De verpachter stelde dat hij dit niet zonder toestemming had mogen doen.

De pachtkamer van het Hof Arnhem-Leeuwarden overweegt dat het vervreemden van fosfaatrechten zonder toestemming in beginsel geen tekortkoming oplevert. Volgens het Hof is de pachter tot niet meer gehouden dan het ter beschikking stellen van fosfaatrechten aan het einde van de pachtovereenkomst. De fosfaatrechten zijn vrij verhandelbaar en de pachter kan voorzien in fosfaatrechten door ze op dat moment aan te schaffen. De tussentijdse verkoop is dus geen reden voor ontbinding.

Of dit in alle gevallen ook zo is, is niet zeker. Het Hof overweegt immers dat het in beginsel geen tekortkoming oplevert. Daarbij speelt in deze zaak ook een rol dat de fosfaatrechten verkocht zijn voor de uitspraak van het Hof van 26 maart 2019. In deze uitspraak overweegt het Hof dat de verkoop plaats heeft gevonden voor 26 maart 2019, toen in de rechtspraktijk nog onduidelijkheid was over het bestaan van een verplichting tot overdracht aan verpachter. Hoe zwaar die omstandigheid heeft gewogen, zal de toekomst moeten uitwijzen.